حفاظت از معترضان، راه جلوگیری از اغتشاشات

اعتراضات علیه گشت ارشاد در بلوار کشاورز – مهر ۱۴۰۱

از توکیو و سئول در شرق تا پاریس و لندن و نیویورک در غرب جهان، شهرها محل اعتراض جمع های کوچک و بزرگ است و بابت این اعتراضات هم هیچ دولت و حکومتی زیرسوال نمی رود چرا که معترضان تجمع می کنند؛ اعتراض می کنند؛ شعار می دهند؛ پلیس حاضر می شود و امنیت محل تجمع و معترضان و حاضران را برقرار می کند. تجمع و اعتراض تمام می شود و پلیس و معترضان هر دو به سلامت و بدون درگیری، محل را ترک می کنند و شرایط عادی می شود.

در این شرایط، فرصت برای قتل نیروهای امنیتی یا معترضان یا آسیب زدن به اموال عمومی و دولتی و خصوصی توسط نیروهای نفوذی و خرابکار هم از بین می رود و در مقابل دیدگان همه مشخص می شود که هیچ کس از معترضان به دست نیروهای امنیتی زخمی یا کشته نشد و نیازی هم نیست مسوولان برای اثبات این موضوع دست به تلاش گسترده ای بزنند.

علاوه بر این، وقتی حضور نیروهای امنیتی برای حفاظت از معترضان و برنامه اعتراضی آنها باشد، موقعیت تقابل میان معترضان و نیروهای امنیتی از بین می رود؛ معترضان و نیروهای امنیتی تعامل و ارتباط پیدا می کنند؛ معترضان از توصیه های نیروهای امنیتی حرف شنوی بیشتری خواهند داشت. اعتماد میان معترضان و نیروهای امنیتی به وجود می آید. وجهه و تصویر عمومی نیروهای امنیتی در افکار عمومی تقویت می شود.

البته در معیارهای جهانی، یک خط قرمز اساسی وجود دارد و آن این که معترضان نخواهند از یک محدوده معین عبور کنند. مثلا تجمع مقابل سفارتخانه آزاد است و پلیس از معترضان محافظت می کند اما اگر معترضان بخواهند به سفارتخانه حمله کنند یا وارد آن شوند جلوی آنها را می گیرد و ممکن است کار به درگیری و خشونت کشیده شود. البته در این موارد هم نیروهای پلیس باید به میزان لازم و صرفا برای جلوگیری از عبور معترضان به سمت ساختمان، از زور استفاده کنند و نه بیشتر.

اما اگر در مقابل، با حضور معترضان مسالمت جو و برگزاری تجمع اعتراض مسالمت آمیز، نیروهای پلیس به سمت “جمع کردن” اعتراض و معترضان حرکت کنند یعنی تلاش کنند مانع از برگزاری تجمع اعتراضی شوند؛ معترضان را متفرق یا بازداشت کنند یا مورد حمله فیزیکی قرار بدهند؛ هم معترضان در مقابل پلیس مقاومت می کنند؛ هم درگیری و خشونت رخ می دهد؛ هم شعارهای تند و حساس سر داده می شود و هم سلامت معترضان و نیروهای امنیتی به خطر می افتد و احتمال ثبت زخمی یا کشته از هر دو طرف به وجود می آید.

علاو بر این، معترضان و نیروهای امنیتی و پلیس، در مقابل یکدیگر قرار می گیرند و همین جایگاه، احتمال رویارویی و بروز درگیری و خشونت افزایش می یابد و شرایط خطرناکی را ایجاد می کند.

اینها اتفاقاتی هستند که هم حساسیت برانگیز و واکنش برانگیز می شوند و هم در هیچ جای جهان، جای افتخار ندارند. هیچ مقامی در جهان نمی تواند با افتخار آمار کشته ها و زخمی ها را اعلام کند گرچه اعلام چنین آماری از وظایف نهادهای مسوول است. ضمن اینکه در این شرایط، کفایت و کارآمدی مسوولان و مدیران، زیرسوال می رود.

در همه جای جهان، خبر اعتراضات خشونت آمیز و دارای کشته و زخمی، حساسیت برانگیزتر و جنجالی تر از خبر تجمع مسالمت آمیز است. منع جامعه از تجمع مسالمت آمیز، تقریبا غیرممکن است اما می توان جلوی تجمع خشن و پرآسیب را گرفت به شرطی که اصل برگزاری تجمع اعتراضی مسالمت آمیز را پذیرفت و برای جلوگیری از آن اقدام نکرد.