عنی ۳۵ میلیون مترمکعب بیشتر از نیاز آبی به علاوه هدررفت‌ها. این ۳۵ میلیون مترمکعب آب به دست مردم نمی‌رسد.چراکه اگر در چرخه مصرف قرار داشت، نه تنها کمبود آب شرب در بوشهر احساس نمی‌شد، که مازاد آب نیز داشتیم. با این تفاسیر، کمبود آب ورودی به استان بوشهر، شایعه‌ای بیش به نظر نمی‌رسد.
سایت خبری تحلیلی صدای استان:
وحید امیر – بوشهر استان کم آبی است. در طول تاریخ همواره این معضل گریبانگیر استان بوشهر بوده است. با نگاهی به اسناد تاریخی، اولین آبشیرن‌کن‌ها نیز در سال ۱۳۵۴ برای رفع مشکل آب شرب در شهر بوشهر و گناوه احداث شده‌اند. اما پس از به ثمر نشستن انقلاب اسلامی و مرکززدایی و توسعه خدمت‌رسانی به مناطق مرزی، شاهد گسترش خدمات زیربنایی و رفع مشکلات زیادی در حوزه آب و برق بوده‌ایم.
گسترش خطوط توزیع آب و دسترسی مردم در دور افتاده‌ترین نقاط روستایی به شبکه آب شرب، ساخت سدهای بزرگ به منظور تامین آب شرب و کشاورزی و پروژه‌های عظیم انتقال آب از جمله دستاوردهای این حوزه به شمار می‌روند.
با این وجود، استان بوشهر همچنان در فقر آبی، به ویژه آب شرب به سر می‌برد. مرکز این استان غنی، تنها مرکز استان دارای نوبت‌بندی آب در کشور است و بدون شک وضعیت سایر شهرستان‌ها، از مرکز استان به مراتب بدتر است. مطالبات متمدنانه مردم صبور استان بوشهر نیز همواره با گفتار درمانی پاسخ داده شده است و در عمل، بهبود چشمگیری این حوزه دیده نمی‌شود.
با بررسی گفتار مدیران آب استان بوشهر در سنوات اخیر، از آب منطقه‌ای تا آب فاضلاب شهری و روستای (که ادغام شده‌اند) به طور واضحی می‌توان نتیجه گرفت که آب در بوشهر به مقدار کافی و حتی بیش از کافی وجود دارد، اما به دست مردم نمی‌رسد. در این گزارش به دنبال ریشه‌های کمبود آب هستیم و در تلاشیم تا مسیر این آب گمشده را بیابیم.
بر اساس سرانه‌های اعلام شده توسط شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، نیاز آب هر شهروند، ۱۲۰ لیتر در روز است که این رقم در استان بوشهر ۱۵۰ لیتر اعلام شده است.
این در حالی است که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر در کنفرانس مطبوعاتی اخیر خود اظهار کرد که “در این استان، به طور میانگین ۳۰۰ لیتر آب توزیع می‌شود.” در واقع کمبود آب شرب در استان بوشهر واژه‌ای غیر واقعی به نظر می‌رسد، چرا که بیش از دو برابر سرانه مصوب در این استان آب شرب وجود دارد.
بر اساس آمار نیاز آب شرب بوشهر به طور سالانه، کمتر ۶۸ میلیون متر مکعب است. حال باید این پرسش را مطرح کرد که با وجود تامین بیش از ۱۳۵ میلیون مترمکعب آب در سال، باز هم شاهد قطعی مکرر آب در سطح استان بوشهر هستیم؟
برای رسیدن به پاسخ این سوال، چندین فرضیه رسمی و غیررسمی در خصوص عوامل کمبود آب شرب بوشهر را پیش روی خود قرار می‌دهیم تا با استناد به اظهارات پیشین مدیران آب استان بوشهر، به صحت سنجی آن بپردازیم.
۱– کمبود آب در استان بوشهر: در اطلاعیه “افزایش قیمت پلکانی آب” که در تاریخ ۱۵ فروردین امسال توسط شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر منتشر شده است، مصرف آب شرب در این استان رقمی نزدیک به ۱۰۰ میلیون مترمکعب ذکر شده است. اگر ۶۸ میلیون مترمکعب سرانه مصرف آب شرب استان را به میزان ۴۰ درصد هدر رفت (که آمار رسمی هدررفت آب بوشهر است) اضافه کنیم، به همین عدد ۱۰۰ میلیون مترمکعب در سال می‌رسیم.
این بدان معنی است که کل نیاز آبی شهروندان بوشهر به علاوه میزان هدررفت آب، به منظور توزیع میان مردم به شرکت آب و فاضلاب استان تحویل داده می‌شود. اما بعید است در نقطه‌ای از استان بوشهر جایی را بتوان پیدا کرد که تامین آب مردم به صورت تمام وقت انجام شود.
این موضوع وقتی جالب‌تر می‌شود که به یاد بیاوریم مدیرعامل آب و فاضلاب استان، حجم آب تامین شده را ۱۳۵ میلیون مترمکعب اعلام کرده است ! یعنی ۳۵ میلیون مترمکعب بیشتر از نیاز آبی به علاوه هدررفت‌ها. این ۳۵ میلیون مترمکعب آب به دست مردم نمی‌رسد.چراکه اگر در چرخه مصرف قرار داشت، نه تنها کمبود آب شرب در بوشهر احساس نمی‌شد، که مازاد آب نیز داشتیم. با این تفاسیر، کمبود آب ورودی به استان بوشهر، شایعه‌ای بیش به نظر نمی‌رسد.
۲- مصرف آب شرب برای کاربری های غیر شرب: یکی از مصادیق کمبود آب استان بوشهر، استفاده از آب شرب برای مصارف کشاورزی و دامی به ویژه در مناطق روستایی برآورد می‌شود.کمبود شدید آب در بخش ساحلی دلوار، روستاهای دشتستان و مناطق پیرامون صنایع نفت و گاز در جنوب استان بیش از سایر نقاط استان است، به طوری که در گزارشات میدانی، قطعی آب در بیش از ۴ روز در هفته نیز گزارش شده است.
خانه باغ‌ها یکی از مصارف آب شرب در کاربری غیرشرب محسوب می‌شوند و از جمله عوامل اصلی کمبود آب به ویژه در سه شهرستان تنگستان، گناوه و دیلم عنوان شده‌اند. آخرین مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی استان در مصاحبه ای در شهریور سال ۱۳۹۸، تعداد خانه باغ های استان را بین ۲ تا ۳ هزار باب عنوان کرد. مدیرعامل سابق آب منطقه‌ای استان نیز صراحتاً اعلام نمود مجوزی برای چاه به این خانه باغ ها داده نمی‌شود. وی همچنین منابع تامین آب این خانه باغ‌ها را از طریق چاه‌های غیرمجاز، انشعابات غیرمجاز از خط شرب و آب دزدی معرفی کرد.
اگر حداکثر عدد ذکر شده توسط مدیر اسبق آبفار استان را ملاک سنجش قرار دهیم، امروز باید مشکل بخش دیگری از آب شرب شهروندان استان بوشهر نیز حل شده باشد. چرا که مدیرعامل سابق شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر در آبان ماه سال ۱۳۹۹ اعلام کرد بیش از ۲۲۰۰ انشعاب باغ ویلا در سطح استان بوشهر قطع شده است.
با کنار هم قرار دادن اظهارات این سه مدیر حوزه آب و احتمال تامین آب ۸۰۰ باغ ویلای باقی مانده از طریق چاه غیرمجاز، امروز نباید مشکل آب شرب در این مناطق وجود داشته باشد !
از سوی دیگر متولی تامین آب صنایع و کشاورزی نیز همانند سایر نقاط کشور، شرکت های آب منطقه‌ای می‌باشند. کلید واژه تامین آب صنایع از طریق دریا، بارها از زبان مدیران این شرکت اظهار شده است و آمار تخصیص بیش از ۱۰۰ میلیون مترمکعب به صنایع به منظور شیرین سازی آب دریا نیز آخرین آمار رسمی این حوزه است.
کمبود آب مناطق پیرامونی صنایع نفت و گاز به ویژه در شهرستان دیر و کنگان (که از آبشیرین‌کن بهره می برد) با آمارهای ذکر شده در عمل تناقض دارد. این انتظار می‌رود که در مناطق بهرمند از آبشیرن‌کن، قطعی و نوبت‌بندی آب وجود نداشته باشد اما توزیع آب به صورت هر ۴۸ ساعت یکبار، شائبه برداشت غول‌های نفتی از آب شرب مردم را به ذهن متبادر می‌سازد که این موضوع نیازمند پاسخگویی مدیران آب استان است.
۳- فرسودگی شبکه‌های توزیع: حتما تا کنون آمار ۴۰ درصدی هدر رفت آب شرب بوشهر را شنیده‌اید و احتمالا این موضوع را به نشت آب از خطوط انتقال آب مرتبط دانسته‌اید. اما در واقع هدر رفت و فرسودگی شبکه، دو فاکتور با تعاریف متفاوت هستند. هدر رفت شامل دو حوزه می‌شود: هدر رفت ظاهری و هدر رفت واقعی. مدیر عامل اسبق شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر در تشریح این دو نوع هدر رفت در تیرماه ۱۳۹۷ اظهار کرد: “هدر رفت ظاهری شامل خطای کنتور، دستکاری کنتور و انشعابات غیر مجاز است که در آن آب تولیده شده بدست مشترک می‌رسد ولی هیچ هزینه ای دریافت نمی‌شود. هدر رفت واقعی شامل نشتی و فرسودگی شبکه آبرسانی است که ۱۸ درصد شبکه آبرسانی بوشهر فرسوده است.”
این موضوع، نشان دهنده آن است که فرسودگی شبکه مقصر اصلی کمبود آب در بوشهر نیست و کلید گمشده را باید در برداشت های غیرمجاز جستجو کرد. رهگیری و رصد این انشعابات نیز با توجه به حجم ورودی و تعداد اشتراک و همچنین میزان مصرف ثبت شده کنتورها، فرآیند سهل الوصولی است و قابل انجام می‌باشد.
البته از این موضوع نباید غافل شد که برخی مشترکین، به ویژه مشترکین صنعتی بهرمند از خطوط آب شرب، حاضر به پرداخت جریمه در قابل استفاده بیش از حد مجاز استفاده از آب آشامیدنی هستند، چرا که با یک محاسبه سرانگشتی، پرداخت جرایم از خرید آب تانکری یا احداث آبشیرین‌کن به صرفه‌تر به نظر می‌رسد.
تکلیف ۳۵ میلیون مترمکعب آب گمشده در استان بوشهر هنوز مشخص نیست. تنها چراغ روشن این موضوع، ورود این حجم از آب به استان است. استانی که مردمش در بهترین حالت هر ۴۸ ساعت یکبار از نعمت آب شرب بهرمند می‌شوند. توسعه خدمات عمومی به ویژه در حوزه آب و برق، ارتباط مستقیمی با رضایتمندی مردم از عملکرد دولت ها دارد. حال وقت آن رسیده تا دولت مردمی، عزم خود برای گره‌گشایی از کار مردم قانع و صبور استان بوشهر را نشان دهد و با توزیع عادلانه آب، بذر امید را در دل بندرنشینان روشن کند.